ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΝΑΟΣ ΑΘΗΝΑΣ ΝΙΚΗΣ

Ο γλυπτός διάσκοσμος


 

Ναός Αθηνάς Νίκης

 

Η ζωφόρος

 

Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πρωτοτυπία. Ενώ μέχρι τώρα στους ναούς ο διάκοσμος αντλούσε τα θέματά του από τη μυθολογία, στη ζωφόρο του ναού της Απτέρου Νίκης συναντάμε για πρώτη φορά στην ελληνική ναοδομία απεικόνιση ιστορικών θεμάτων.

 

Η ζωφόρος, έργο του Αγοράκριτου, είχε τις εξής ανάγλυφες παραστάσεις:

 

Η ανατολική πλευρά παριστάνει συνέλευση ένθρονων θεών γύρω από το Δία (ίσως ψυχοστασία, ζύγισμα δηλαδή της τύχης δύο ηρώων του Τρωικού πολέμου, του Αχιλλέα και του Μέμνωνος).

 

Η νότια μάχες Ελλήνων με Πέρσες ιππείς.

Κάποιοι μελετητές γίνονται πιο συγκεκριμένοι πιστεύοντας ότι εικονίζεται η μάχη του Μαραθώνα.

 

Η δυτική και η βόρεια μάχες Ελλήνων οπλιτών με άλλους οπλίτες.

Σύμφωνα με άλλη άποψη εικονίζεται η σύγκρουση των Αθηναίων εναντίον των πόλεων που ήταν μέλη της πελοποννησιακής συμμαχίας· κι εδώ υπάρχουν δύο απόψεις:

α) η μάχη κατά των Κορινθίων το 458 π.Χ. ή

β) κατά των Βοιωτών στα Οινόφυτα το 457 π.Χ.

 

Κάποιοι πιστεύουν ότι γενικότερα στη νότια τη δυτική και τη βόρεια ζωφόρο απεικονίζεται η μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.) όπου οι Έλληνες πολέμησαν όχι μόνο εναντίον των Περσών αλλά και εναντίων όσων Ελλήνων είχαν συμμαχήσει με τους Πέρσες.

 

Μεγάλο μέρος των γλυπτών της ζωφόρου εκτίθενται στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης εκτός από εκείνα που άρπαξε ο Έλγιν και στεγάζονται στο Βρετανικό Μουσείο.

 



 

Η ανατολική ζωφόρος, σύναξη των θεών του Ολύμπου γύρω από τον ένθρονο Δία

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, ανατολική ζωφόρος

Πηγή: Μουσείο της Ακρόπολης δεσμός

 

 

 

Η δυτική ζωφόρος, μάχες Ελλήνων με άλλους οπλίτες

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, ζωφόρος

Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1816,0610.160 δεσμός

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, ζωφόρος

Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1816,0610.161 δεσμός

 



Νότια ζωφόρος, μάχες Ελλήνων με Πέρσες ιππείς

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, ζωφόρος

Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1816,0610.158 δεσμός

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, ζωφόρος

Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1816,0610.159 δεσμός

 



Ο γλυπτός διάκοσμος - Το αέτωμα

 

Το ανατολικό αέτωμα παρίστανε Γιγαντομαχία, ενώ το δυτικό Αμαζονομαχία.

 

Τα γλυπτά συμπληρώνονταν με τις εντυπωσιακές επιχρυσωμένες χάλκινες μορφές στα ακρωτήρια: Βελλερεφόντης, Πήγασος και Χίμαιρα στις μέσες και Νίκες στις γωνίες.

 



Ο γλυπτός διάκοσμος - Το θωράκιο

 

Εξαιτίας της θέσης του ναού και για να προστατευτούν οι προσκυνητές, στην παρυφή του πύργου υπήρχε ένα προστατευτικό θωράκιο με ένα (1) μέτρο περίπου ύψος. Η εξωτερική όψη του ήταν διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις που εικονίζουν φτερωτές Νίκες οι οποίες στολίζουν τρόπαια ή οδηγούν ταύρους στη θυσία ή μορφές Αθηνάς.

 

Στο θωράκιο η Νίκη διακρίνεται από την Αθηνά και παριστάνεται να υπηρετεί την προστάτιδα του βράχου.

 

Τα θέματα επαναλαμβάνονται με μικρές παραλλαγές στις τρεις πλευρές του θωρακίου.

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, θωράκιο

Νίκη «σανδαλιζομένη». Ίσως ένα από τα ωραιότερα γλυπτά της κλασικής τέχνης.

Μουσείο της Ακρόπολης, 973

 

Ναός Αθηνάς Νίκης, θωράκιο

Αθηνά και Νίκη.

Μουσείο της Ακρόπολης, 989

 

Δύο Νίκες οδηγούν ταύρο στη θυσία

Δύο Νίκες οδηγούν ταύρο στη θυσία

Πηγή: Μουσείο της Ακρόπολης, 972 δεσμός

 

 

Στον πύργο υπήρχαν ακόμη δύο αναθηματικά αγάλματα του 425 π.Χ., μία Αθηνά Νίκη και μία Νίκη που συμβόλιζαν τις νίκες των Αθηναίων κατά των Αμβρακιωτών και κατά των Σπαρτιατών στην Σφακτηρία αντίστοιχα.

 



Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία

 

Μπρούσκαρη Μαρία, Τα μνημεία της Ακρόπολης, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα, 2000, σελ. 71-87

Τσάκος Κωνσταντίνος, Η Ακρόπολη, Έσπερος, Αθήνα 2000, σελ. 21-23

Υπουργείο Πολιτισμού

Sacred Destinations

Classical Art Research Centre, The Beazley Archive

The Ancient City of Athens

M. Lahanas, Athena Nike

Temple of Athena Nike and Erechtheum:

Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης: Ναός Αθηνάς Νίκης

Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών