ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Γενικά για τα Επίθετα


 

 

Ορισμός, γένη και καταλήξεις των επιθέτων

 

Επίθετα λέγονται οι λέξεις που δίνουν μια ιδιότητα ή μια ποιότητα στα ουσιαστικά που προσδιορίζουν, π.χ. σοφὸς ἀνήρ, ὑψηλὸν ὄρος.

 

Για να μπορούμε να συνεννοούμαστε πιο εύκολα χωρίσαμε τα επίθετα σε διάφορες κατηγορίες.

 

Πρόσεξε τον παρακάτω πίνακα.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Επίθετα
τριγενή και τρικατάληκτα ὁ σοφός ἡ σοφή τὸ σοφόν
τριγενή και δικατάληκτα ὁ ἄφθονος ἡ ἄφθονος τὸ ἄφθονον
διγενή και μονοκατάληκτα ὁ φυγὰς ἡ φυγὰς

 

Όπως διαπιστώνεις το επίθετο σοφός έχει τρεις καταλήξεις, για τα τρία γένη.

αρσενικό = σοφ-ὸς

θηλυκό = σοφ-ὴ

ουδέτερο = σοφ-ὸν.

 

Το επίθετο ἄφθονος έχει δύο καταλήξεις, για τα τρία γένη.

ένα τύπο για το αρσενικό και το θηλυκό = ἄφθον-ος

κι ένα άλλο τύπο για το ουδέτερο = ἄφθον-ον.

 

Τέλος, το επίθετο φυγ-ὰς έχει μόνο μία κατάληξη για τα δύο γένη.

 

Μπορούμε, λοιπόν, να καταλήξουμε στο παρακάτω συμπέρασμα:

 

Από τα επίθετα:

πολλά είναι τριγενή και  τρικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος·

  • ὁ σοφός, ἡ σοφή, τὸ σοφόν·

  • ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ·

αρκετά είναι τριγενή και δικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και δύο καταλήξεις, μία κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο·

  • ὁ, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον·

  • ὁ, ἡ διεθνής, τὸ διεθνές·

κάποια είναι διγενή και μονοκατάληκτα, δηλαδή έχουν μόνο δύο γένη (αρσενικό και θηλυκό) και μία κοινή κατάληξη·

  • ὁ, ἡ πένης·

  • ὁ, ἡ φυγάς·

  • ὁ, ἡ βλάξ·

  • ὁ, ἡ κόλαξ·

 

Παρατηρήσεις:
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη β' κλίση λέγονται δευτερόκλιτα.
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη γ' κλίση λέγονται τριτόκλιτα.
Υπάρχουν τέλος και επίθετα που σχηματίζονται με ιδιαίτερο τρόπο και λέγονται ανώμαλα

 

 




Βιβλιογραφία

 

1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ

2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αχ. Τζάρτζανος, ΟΕΔΒ

3. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2007

4. Συμφραστικός πίνακας λέξεων του Ανθολογίου Αττικής Πεζογραφίας

5. Perseus Digital Library