εξώφυλλο: Κατερίνα Αρχελάου

Το βιβλίο αυτό είναι αφιερωμένο

σ' αυτούς που αγωνίστηκαν

για την καταξίωση της Δημόσιας Εκπαίδευσης

στη χώρα μας

προλογικό σημείωμα

Ο «νοσταλγικός περίπατος στα κιτρινισμένα αρχεία» της ενιαίας ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, έργο ζωής, θα έλεγα, των βετεράνων του συνδικαλιστικού κινήματος των καθηγητών Μέσης τότε, Δευτεροβάθμιας τώρα, Δημόσιας Εκπαίδευσης, είναι πια στη διάθεση μας. Αλλά κι ένα πραγματικό απόκτημα για τη νέα γενιά των εκπαιδευτικών της «μαχόμενης έδρας» για όσους αγωνίζονται «για την καταξίωση της Δημόσιας Εκπαίδευσης» ως αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό.

Χωρίς διάθεση εξωραϊσμού, οι μάχιμοι-απόμαχοι συνάδελφοι μας κατάφεραν να ξαναζωντανέψουν όχι μέσα από «σπαράγματα μνήμης» ή προσωπικές υποκειμενικές προσεγγίσεις, αλλά στηριζόμενοι σε γραπτές πηγές, τα ηρωικά χρόνια της ανασυγκρότησης και άνθισης του συνδικαλισμού των καθηγητών στη Θεσσαλονίκη, όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από τη δράση της ενιαίας ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης (1974-1982).

Φυσικά, δεν πρόκειται για μια ψυχρή καταγραφή των «πεπραγμένων» των εκάστοτε Δ.Σ. της ενιαίας ΕΛΜΕ-Θ. Οι συντάκτες του «Χρονικού» δεν είναι κάποιοι ουδέτεροι ιστοριοδίφες που, με την ασφάλεια που τους παρέχει η απόσταση του χρόνου, σχολιάζουν αφ' υψηλού την ιστορία που έγραψαν κάποιοι άλλοι. Αντίθετα τη βίωσαν, κυριολεκτικά, «στο πετσί τους». Ήταν σε μεγάλο βαθμό οι πρωταγωνιστές της. Ενώ όμως εί­χαν κάθε δικαίωμα να είναι «βιωματικοί» στην προσέγγιση της, το απέ­φυγαν, παραμένοντας και στο ζήτημα της μεθόδου «δάσκαλοι» της αντικειμενικότητας.

Αντίθετα με τους σημερινούς κήνσορες του συνδικαλιστικού κινήματος - κατά κανόνα απόντες και πάντα επωφελούμενους από τους κοινωνικούς αγώνες - οι συγγραφείς του «Χρονικού» αντιμετωπίζουν τα προβλήματα του χωρίς να καταφεύγουν σε εύκολες ενοχοποιήσεις των «άλλων». Εξάλλου, στο Παράρτημα που συνοδεύει την έκδοση, μπορεί κανείς να ανατρέξει στα αυθεντικά κείμενα των «κομματικών παρατάξεων» και να κρίνει τη θετική ή αρνητική συμβολή τους στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας και της δράσης του συνδικαλιστικού κινήματος των καθηγητών, την κρίσιμη περίοδο 1974-1982.

Νομίζω ότι μέσα από το «Χρονικό» αναδύονται ως ένα είδος «πάρα καταθήκης» προς το σημερινό εκπαιδευτικό κίνημα:

του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη (σ.σ. )

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η αξιοποίηση των αρχείων της ενιαίας Ε.Λ.Μ.Ε. Θεσσαλονίκης ξεκίνησε από ένα τυχαίο γεγονός. Τα αρχεία είχαν πάρει το δρόμο της πολτοποίησης, όταν κατά σύμπτωση τα ανακάλυψε και ανέκοψε την πορεία τους ένα μέλος των πρώτων Δ.Σ. της Ε.Λ.Μ.Ε. Από κει και πέρα σε σύσκεψη κάποιων παλιών συνδικαλιστών αποφασίστηκε κάτι να γίνει με τα αρχεία αυτά. Αν ήταν δυνατόν με αφετηρία το υλικό αυτό να προκύψει μια δουλειά που να εκφράζει όσο γίνεται τα «ηρωικά» χρόνια του συνδικαλισμού των καθηγητών.

Να εκφράζει το μεράκι, το πάθος, την αγωνία τους, τους προβληματισμούς, τα οράματα όχι μόνο των λίγων συνδικαλιστών που πλαισίωναν τα πρώτα μεταχουντικά συμβούλια της Ε.Α.Μ.Ε. αλλά κυρίως των εκατοντάδων συναδέλφων που αθόρυβα αλλά σταθερά στήριζαν, βοηθούσαν και τελείωναν το έργο των πρώτων.

Εδώ παρουσιάστηκε ένα δίλημμα, γιατί υπήρχαν δύο δρόμοι διεκπεραίωσης αυτού του έργου. Ο ένας αφηγηματικός και άμεσος και ο δεύτερος με το ξετύλιγμα της ζωής και της δράσης της Ε.Λ.Μ.Ε. όπως προκύπτει από τα αρχεία με ελάχιστη παρέμβαση δική μας.

Ο πρώτος είχε τον κίνδυνο της ωραιοποίησης του παρελθόντος από απόμαχους νοσταλγούς. Ο δεύτερος είχε τον κίνδυνο να πάρει τη μορφή έκθεσης πεπραγμένων στις ψυχρές γραμμές της οποίας να πνίγεται όλη η φλόγα δημιουργίας και ο ενθουσιασμός των χρόνων εκείνων.

Χωρίς να παραμελήσουμε τον πρώτο δρόμο, στηριχτήκαμε κυρίως στον δεύτερο θέλοντας
έτσι να τονίσουμε την αντικειμενικότητα που προκύπτει από τις γραπτές πηγές.

Το σημερινό Συνδικαλιστικό Κίνημα αποφάσισε να στηρίξει την έκδοση αυτού του βιβλίου

(του Αρχέλαου Κουτσούρη) σ.σ.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Στην πορεία της κοινωνίας, στο ρόλο των κομμάτων, του μαζικού κινήματος, είναι δεδομένη η συμβολή συγκεκριμένων προσώπων και συγκεκριμένων ομάδων.

Εδώ, εκτός από τα διακριτά πρόσωπα που έδρασαν μέσα και έξω από τα όργανα του κινήματος, έχουμε και τη συγκρότηση και δράση συγκε­κριμένης ομάδας προοδευτικών εκπαιδευτικών, η οποία για πέντε περίπου χρόνια (1975-80) δρα αυτόνομα και με την ευρεία της μορφή (όσοι υπήρξαν εκλεγμένοι στα όργανα), προκειμένου για αποφάσεις γενικότερου ενδιαφέροντος, και με τη στενότερη σύνθεση της (οι πρόεδροι και οι γραμματείς των Δ. Σ.) για τρέχοντα κυρίως ζητήματα του κλάδου.

Από το 1980 και μετά η αυτονομία αυτή της συνδικαλιστικής ομάδας αρχίζει να υποχωρεί και να περνάει στις κομματικές παρατάξεις των εκπαιδευτικών. Εδώ βλέπει κανείς και θετικές επιπτώσεις για τα κόμματα και για τις παρατάξεις (τους εκπαιδευτικούς και την εκπαίδευση), αλλά και αρνητικά στοιχεία που σχετίζονταικυρίως με τις μεθοδεύσεις και τις παρενέργειες που προκαλεί η προσπάθεια υπεροχής της μιας παράταξης
σε βάρος των άλλων.

Πάντως οι συγκεκριμένες δυνάμεις του χώρου και τα πρόσωπα φρόντισαν να διαφυλάξουν με ρυθμίσεις, (όπως είναι λ.χ. η ρύθμιση να μη καταλαμβάνεται μια συνδικαλιστική θέση για πολλές συνεχόμενες συνδικαλιστικές θητείες, να μη παρέχονται ιδιαίτερες οικονομικές κ. ά. απολαβές και διευκολύνσεις) και την εκπαίδευση, αλλά και γενικότερα την παιδεία, να ενισχύσουν, με την πείρα που απόκτησαν, τα συνδικαλιστικά στελέχη κοντά σε κόμματα με παράδοση στους αγώνες για την παιδεία…

(του Αρχέλαου Κουτσούρη) σ.σ.

Περιεχόμενα

Πρόλογος σ11

Εισαγωγή σ13

Λίγα στοιχεία για την Ιστορία της ΕΛΜΕ (1945-1966) σ23

Ο συνδικαλισμός στα χρόνια της Χούντας σ34

Το νέο Συνδικαλιστικό Κίνημα σ44

Συνδικαλιστικό έτος 1974-1975 σ47

Συνδικαλιστικό έτος 1975-1976 σ86

Συνδικαλιστικό έτος 1976-1977 σ107

Συνδικαλιστικό έτος 1977-1978 σ144

Συνδικαλιστικό έτος 1978-1979 σ177

Συνδικαλιστικό έτος 1979-1980 σ212

Μέτωπο Παιδείας σ227

Συνδικαλιστικό έτος 1980-1981 σ235

Εκδημοκρατισμός Υπαλληλικού Κώδικα σ242

Συνδικαλιστικό έτος 1981-1982 σ253

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

Οι θέσεις της ΠΑΣΚ Καθηγητών Μ.Ε.σ 287

Οι θέσεις της ΕΣΑΚ - ΔΕΕ σ297

Οι θέσεις της ΑΚΕ σ304

Η Ε.Δ.Ο.Θ. 307

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

Θέματα Μέσης Επαιδεύσεως -Οκτώ εισηγήσεις σ313

Οι θέσεις μας (1974-1979) σ355

Διαλέξεις συνδικαλιστικής επιμόρφωσης σ391
Πολιτική και Συνδικαλισμός

Το διδακτηριακό πρόβλημα των Σχολείων Μ.Ε.Ν. Θεσσαλονίκης σ427