ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΒΑΛΕΝΘΙΑΣ, ΙΣΠΑΝΙΑ

Οι άθλοι του Ηρακλή

a d p

 

Ψηφιδωτό από την Λιρία με τους άθλους του Ηρακλή, 5,5x4,5μ., περ. 200-230 μ.Χ.

 

Οι άθλοι του Ηρακλή

 

Το μωσαϊκό πλαισιώνεται από ένα περίγραμμα διακοσμημένο με ειλητάρια από φύλλα κισσού. Χωρίζεται σε δύο ζώνες: μία με γεωμετρική διακόσμηση, που αποτελείται από τετράγωνα που σχηματίζονται από αντίθετα ασπρόμαυρα τρίγωνα και το εικονιστικό πεδίο, που σχηματίζεται από δώδεκα τετράγωνα που αντιπροσωπεύουν τους άθλους του Ηρακλή γύρω από ένα κεντρικό έμβλημα, που παριστάνει τον Ηρακλή και την Ομφάλη.

Η αφήγηση ξεκινά κάτω αριστερά με το Λιοντάρι της Νεμέας (Ι), και συνεχίζει με τη Λερναία Ύδρα (ΙΙ), τον Κρητικό Ταύρο (VII), τον Κήπο των Εσπερίδων (XII), τα άλογα του Διομήδη (VIII), τον τρισώματο Γηρυώνη (Χ), τους στάβλους του Αυγεία (VI), τον Κέρβερο (XI), τον Ερυμάνθιο κάπρο (III), τη ζώνης της Ιππολύτης (IX), το ελάφι της Κερύνειας (IV) και, τέλος, τις Στυμφαλίδες όρνιθες (V).

Η σειρά των άθλων, που αφηγούνται αριστερόστροφα, δεν ανταποκρίνεται στην κανονική παράδοση των Δώδεκα Ἀθλων, έτσι όπως παρουσιάστηκε στον ναό του Δία στην Ολυμπία και «επισημοποιήθηκε» στους ελληνιστικούς χρόνους, αλλά είναι μάλλον πιο ελεύθερη, σχεδόν άναρχη.

Αποτελεί ένα από τα λίγα δείγματα ψηφιδωτών σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία που αναπαριστούν το «Δωδέκαθλο».

Η παρουσία ορισμένων εικονογραφικών λεπτομερειών επέτρεψε σε ορισμένους μελετητές να παραλληλίσουν το ψηφιδωτό με τη σαρκοφάγο του Velletri, τις παραστάδες της Leptis Magna, το ανάγλυφο του Δουκικού Παλατιού της Μάντοβα και το ανάγλυφο της Τορλόνια.

Το ψηφιδωτό ανήκει στην κατηγορία των opus tessellatum με ψηφίδες από ασβεστόλιθο και υαλόμαζα, με το μέγεθος τους να ποικίλει από τα 0,7 εκ. ως τα 1,3 εκ.


 

Το κεντρικό έμβλημα αναπαριστά τον μύθο του Ηρακλή και της Ομφάλης, της βασίλισσας της Λυδίας, την οποία ο ήρωας έπρεπε να υπηρετήσει ως σκλάβος για τρία χρόνια, για να εξανγιστεί από τον θάνατο του Ίφιτου. Σύμφωνα με την εικονογραφική παράδοση ο Ηρακλής παριστάνεται με γυναικεία ρούχα και επεξεργάζεται μαλλί με τη ρόκα. Δεξιά η Ομφάλη, ντυμένη με τη λεοντή, κάθεται σε θρόνο κρατώντας το ρόπαλο.

 

Οι άθλοι του Ηρακλή

 

 

 

Το λιοντάρι της Νεμέας




Ο Ηρακλής, γυμνός με ταινία στο κεφάλι, παλεύει με το Λιοντάρι της Νεμέας. Το ρόπαλό του είναι ριγμένο στο έδαφος.

Η Λερναία Ύδρα




Ο Ηρακλής, φορώντας τη λεοντή, αντιμετωπίζει με το ρόπαλό του τη Λερναία Ύδρα που έχει γυναικείο κεφάλι από το οποίο φυτρώνουν έξι φίδια.

Ο κρητικός ταύρος




Ο Ηρακλής, γυμνός με ταινία στο κεφάλι και φορώντας τη λεοντή, κρατάει από τα κέρατα τον κρητικό ταύρο. Το ρόπαλό του είναι ριγμένο στο έδαφος.

Ο κήπος των Εσπερίδων




Ο Ηρακλής, φορώντας τη λεοντή και κραδαίνοντας το ρόπαλό του, βρίσκεται μπροστά από το δέντρο με τα μήλα, στον κορμό του οποίου είναι τυλιγμένος ο δράκος. Πίσω από το δέντρο τρομαγμένες στέκονται τρεις Εσπερίδες.

Τα άλογα του Διομήδη




Ο Ηρακλής, γυμνός και φορώντας τη λεοντή, αντιμετωπίζει με το ρόπαλό του τα άλογα του Διομήδη. Στα πόδια των αλόγων ο σύντροφος του Ηρακλή Άβδηρος που τον είχαν ήδη κατασπαράξει τα άλογα.

Ο τρισώματος Γηρυόνης




Ο Ηρακλής, φορώντας τη λεοντή, σκοτώνει με το ρόπαλό του τον τρισώματο Γηρυόνη.

Οι στάβλοι του Αυγεία




Ο Ηρακλής, γυμνός και φορώντας τη λεοντή, με το ρόπαλο στο έδαφος, κρατά στα χέρια τσουγκράνα και συγκεντρώνει σε κάδο νερό από πηγή για τον καθαρισμό της κόπρου του Αυγεία.

Ο Κέρβερος




Ο Ηρακλής, φορώντας τη λεοντή και με το ρόπαλο στο χέρι, σέρνει τον τρικέφαλο Κέρβερο αποφεύγοντας το τσίμπημα από το φίδι που βρισκόταν στην ουρά του Κέρβερου σαν σκορπιός.

Ο Ερυμάνθιος κάπρος




Ο Ηρακλής, γυμνός και φορώντας τη λεοντή, μεταφέρει στην πλάτη του τον Ερυμάνθιο κάπρο και τον παρουσιάζει στον Ευρυσθέα που κρύβεται από τον φόβο του σε πιθάρι.

Η ζώνη της Ιππολύτης




Ο Ηρακλής, φορώντας τη λεοντή και με το ρόπαλο στο χέρι, τραβά από τα μαλλιά την έφιππη βασίλισσα των Αμαζόνων Ιππολύτη, με σκοπό να της αποσπάσει τη ζώνη.

Το ελάφι της Κερύνειας




Ο Ηρακλής, γυμνός και φορώντας τη λεοντή, πιάνει από τα κέρατα το ελάφι της Κερύνειας.

Οι στυμφαλίδες όρινθες




Ο Ηρακλής, φορώντας τη λεοντή και με το ρόπαλο στο έδαφος, σκοτώνει με τα βέλη του τις στυμφαλίδες όρνιθες.

 

Για τον Ηρακλή και τους άθλους του μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ.

 

 

Πηγές:

Ισπανική βάση πολιτιστικών αρχείων δεσμός

Όλες οι φωτογραφίες προέρχονται από την παραπάνω βάση, εκτός από εκείνη του άθλου με τα Μήλα των Εσπερίδων που είναι παρμένη από τη Βικιπαίδεια.