Η σύγχρονη πόλη των Χανίων είναι ιδρυμένη στη θέση μίας σημαντικής αρχαίας κρητικής πόλης, της Κυδωνίας ή ku-do-ni-ja των πινακίδων της Γραμμικής Β΄ γραφής. Η παράδοση αναφέρει ότι ήταν μία από τρεις πόλεις που ίδρυσε ο βασιλιάς Μίνως στην Κρήτη (Διόδωρος V, 78.2). Όμηρος αναφέρει τους Κύδωνες μία από τις πέντε κρητικές φυλές (Οδύσσεια 3,292 και 19,176). Αλλά και ο Στράβωνας αναφέρεται στην πόλη της Κυδωνίας, την οποία θεωρεί ως την τρίτη μεγαλύτερη στην Κρήτη (10,4,7).

Η ίδρυση της κλασικής Κυδωνίας αποδίδεται σε Σάμιους αποίκους, οι οποίοι εγκατέλειψαν το νησί τους το 524 π.Χ., όταν ο Πολυκράτης έγινε τύραννος εκεί. Το 429 π.Χ. η πόλη λεηλατήθηκε από τους γείτονες της Πολιχνίτες με τη σύμπραξη των Αθηναίων (Θουκυδίδης ΙΙ, 85). Το 74 π.Χ. οι κάτοικοι αντιστάθηκαν με επιτυχία στην πολιορκία των Ρωμαίων υπό το Μάρκο Αντώνιο. Τελικά, η πόλη λεηλατήθηκε από τον Κόιντο Καικίλιο Μέτελλο το 69 π.Χ., μετά από αντίσταση των στρατηγών Λασθένη και Πανάρη. Στη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής αναπτύχθηκε σε ένα από τα σημαντικά κέντρα της Κρήτης, που άκμασε μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.

Από την περίοδο της Ρωμαϊκής εποχής έχουν ανασκαφεί τμήματα οικιών και λουτρών με εντυπωσιακά ψηφιδωτά δάπεδα του 3ου αι. μ.Χ., μερικά από τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο Χανίων.

Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού

Ψηφιδωτό με την Αμυμώνη και τον Ποσειδώνα, πλ. 2,44 μ. μήκ. 2,63 μ., opus tessellatum, λίθινες ψηφίδες διαφόρων χρωμάτων, περ. 3ος αι. μ.Χ.

 

Τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου από τρικλίνιο ιδιωτικής οικίας της ρωμαϊκής Κυδωνίας. Στο κεντρικό τμήμα της παράστασης απεικονίζεται ο μύθος της Αμυμώνης και του Ποσειδώνα, ο οποίος αναπτύσσεται σε δύο σκηνές. Στο αριστερό τμήμα η Αμυμώνη δέχεται επίθεση από Σάτυρο στην πηγή Λέρνη, ενώ στο δεξί τμήμα ο Ποσειδώνας, έχοντας διασώσει την κόρη, τη βοηθά να σηκωθεί. Σε χωριστό «έμβλημα» εικονίζεται κοκορομαχία που υπαινίσσεται την ερωτική φιλονικία μεταξύ Σατύρου και Ποσειδώνος.

 

 

Πηγή: Αποθετήριο Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων

 

Ψηφιδωτό με τον Διόνυσο, πλ. 4,47 μ. μήκ. 5,77 μ., opus tessellatum, λίθινες ψηφίδες διαφόρων χρωμάτων, περ. 3ος αι. μ.Χ.

 

Τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου από τρικλίνιο ιδιωτικής, αστικής επαύλεως της ρωμαϊκής Κυδωνίας. Σε μεγάλο διάχωρο, στο αριστερό τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου, εικονίζεται ο Διόνυσος επάνω σε πάνθηρα, ακολουθούμενος από έναν Σάτυρο. Στο δεξί τμήμα του δαπέδου διαμορφώνονται μικρότερα διάχωρα, τα οποία κοσμούνται με κωμικά προσωπεία, ενώ κάτω δεξιά εικονίζεται ο μύθος της ανεύρεσης της Αριάδνης στη Νάξο από τον Διόνυσο με τον Πάνα να εικονίζεται αριστερά. Στο πλαίσιο του μεγάλου διαχώρου έχει διασωθεί τμήμα της υπογραφής του καλλιτέχνη, η οποία αναγράφει [ο δείνα Αντιοχεύς των προς Δάφνης εποίει].

 

 

Πηγή: Αποθετήριο Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων

 

Ψηφιδωτό με τον Διόνυσο, πλ. 4,90 μ. μήκ. 5,05 μ., opus tessellatum, λίθινες ψηφίδες διαφόρων χρωμάτων, περ. 3ος αι. μ.Χ.

 

Τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου από ιδιωτική, αστική έπαυλη της ρωμαϊκής Κυδωνίας. Στο κεντρικό τμήμα του δαπέδου, εντός οκταγωνικού πλαισίου, απεικονίζεται ο μύθος της ανεύρεσης της Αριάδνης από τον Διόνυσο, ο οποίος πλαισιώνεται από ένα Παποσειληνό και έναν Σάτυρο. Στα ορθογώνια διάχωρα, περιμετρικά της κεντρικής παράστασης, παρουσιάζονται σκηνές από κωμωδίες του Μενάνδρου, ενώ στα ενδιάμεσα διάχωρα παρατηρούνται μετάλλια με προσωποποιήσεις των εποχών του έτους. Πρόκειται για εντυπωσιακής τέχνης ψηφιδωτό δάπεδο, που κοσμούσε αίθουσα υποδοχής.

 

 

Λεπτομέρεια της ανεύρεσης της Αριάδνης από τον Διόνυσο, ο οποίος πλαισιώνεται από ένα Παποσειληνό και έναν Σάτυρο.

 

Πηγή: Αποθετήριο Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων