ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Λατινικά Β' Λυκείου, 20ό μάθημα

© Νατάσα Αγγελίδου

ΜΑΘΗΜΑ XX
LECTIO VICESIMA

 

Κατεβάστε τις ενότητες 11-20 σε αρχείο

 


ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΟΥΡΤΙΝΕΣ
Ή ΠΩΣ Ο ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΕΓΙΝΕ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ

 

Ο Τιβέριος Κλαύδιος Νέρωνας, ένας περιφρονημένος ανιψιός του αυτοκράτορα Τιβερίου, έγινε αυτοκράτορας το 41 μ.Χ. με ένα πρωτοφανή όσο και κωμικό τρόπο. Μετά τη δολοφονία του Καλιγούλα κρύφτηκε έντρομος πίσω από κάτι παραπετάσματα· κάποιος στρατιώτης πρόσεξε τα πόδια του, τον τράβηξε έξω και τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Τον οδήγησε στο στρατόπεδο τη στιγμή που η Σύγκλητος συζητούσε για την αποκατάσταση της δημοκρατίας.Ο Κλαύδιος υποσχέθηκε γερή χρηματική ανταμοιβή στη φρουρά, και έτσι έγινε, όπως παρατηρεί ο ιστορικός Σουητώνιος, «ο πρώτος αυτοκράτορας που εξαγόρασε με χρήματα την αφοσίωση του στρατού». Η παρέμβαση αυτή της φρουράς, που προκατέλαβε την απόφαση της Συγκλήτου, προδίκαζε μια διαρκώς αυξανόμενη πολιτική επιρροή του στρατού στην παραπέρα πορεία των πραγμάτων της αυτοκρατορίας.

 

Διάβασε για τον Τιβέριο Κλαύδιο Νέρωνα Γερμανικό Γάιος Ιούλιος Καίσαρας

 

Το κείμενο

Claudius quinquagesimo anno aetātis suae imperium cēpit mirabili quodam casu. Exclūsus ab insidiatōribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. Paulo post rumōre caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta foribus seabdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; eum latentem adgnōvit; extractum imperatōrem eum salutāvit. Hinc ad commilitōnes suos eum adduxit. Ab his in castra delātus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasimoritūrum eum miserātur. Postero die Claudius imperātor factus est.

 

Λεξιλόγιο

quinquagesimo anno στο πεντηκοστό έτος
aetas -ātis ηλικία
mirabilis -is -e παράδοξος, περίεργος
casus -us τυχαίο, απροσδόκητο γεγονός(1) (περιστατικό)
exclūdo, -clūsi, -clūsum, -cludĕre, 3 (ex+claudo) κλείνω απέξω, διώχνω
insidiātor -ōris συνωμότης, δολοφόνος(2)
Caligula -ae ο Καλιγούλας Caligulae γεν. αντικ.
diaeta -ae (θερινή) κατοικία(3)
cui (δοτ. κτητ.) nomen est που ονομάζεται
Hermaeum -i το Ερμαίο
recēdo, -cessi, -cessum, -cedĕre, 3 (re+cedo) αποσύρομαι (in diaetam)
paulo post λίγο αργότερα
rumor -ōris φήμη, νέα(4) rumore caedis από τα νέα της σφαγής
exterreo, -terrui, -territum, -terrēre, 2 τρομοκρατώ(5)
prorēpo, -repsi, -reptum, -repĕre, 3 (pro+repo) = έρπω προς (κάποιο σημείο), σέρνομαι
solarium -ii (i) λιακωτό(6)
velum -i παραπέτασμα, κουρτίνα(7)
praetendo, -tendi, -tentum, -tendĕre, 3 (prae + tendo) τεντώνω, κρεμάω μπροστά
foris -is (συνήθ. fores -ium) θ. πόρτα(8)·
inter vela praetenta foribus (δοτ.) ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρεμόντουσαν στην πόρτα
discurro, -curri (-cucurri), -cursum, -currĕre, 3 (dis + curro) τρέχω εδώ κι εκεί
lateo, latui, latēre, 2 κρύβομαι(9)
adgnosco, -gnōvi, -gnitum, -gnoscĕre, 3 αναγνωρίζω
salūto, 1 προσαγορεύω, χαιρετίζω
hinc ( επίρρ.) από εκεί
imperātor -ōris (αρσ.) αυτοκράτορας
commilito -ōnis (αρσ.) συστρατιώτης, σύντροφος(10)
defero, -tuli, -lātum, -ferre (de + fero) μεταφέρω
trepidus -a -um έντρομος, περιδεής
dum (σύνδ. χρον.) ενώ, την ώρα που
obvius -a -um ενάντιος, αντίθετος(11)
turba -ae πλήθος(12)· obvia turba το πλήθος που τον συναντούσε
quasi (επίρρ. παραβολ.) σαν να· quasi moritūrum σαν να επρόκειτο να πεθάνει
morior, mortuus sum, mori αποθ. 3* πεθαίνω (μτχ. μελλ. moritūrus)(13)
miserātur = miserabātur (βλ. παρατ.)· miseror,αποθ. 1 λυπάμαι (κάποιον)

 

Ετυμολογικά: 1. πρβ. κάζο << ιτ. 2. < insidiae 3. < αρχ. δίαιτα 4. κυρ. «θόρυβος»· πρβ. ὠ-ρύ-ομαι = ουρλιάζω 5. terror 6. < sol ≃ ἥλιος 7. πρβ. βέλο << ιτ. 8. foras, θύρα 9. λα-ν-θάνω, λάθος 10. < cum + miles 11. < ob+via 12. τύρβη (ταραχή), τυρβάζω, turbo, 1 13. mors.

 

 

 

Κείμενο και μετάφραση

Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ

 

μClaudius quinquagesimo anno aetātis suae
μimperium cēpit mirabili quodamcasu.
μExclūsus ab insidiatōribus Caligulae,
μrecesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum.
μPaulo post rumōre caedis exterritus
μprorepsit ad solarium proximum
μet inter vela praetenta foribus se abdidit.
μDiscurrens miles
μpedes eius animadvertit;
μeum latentem adgnōvit;
μextractum imperatōrem eum salutāvit.
μHinc ad cοmmilitōnes suos eum adduxit.
μAb his in castra delātus est tristis et trepidus,
μdum obvia turba quasi moritūrum eum miserātur.
μPostero die Claudius imperātor factus est.

 


ΡΗΜΑΤΑ


ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ


 

 

ΕΠΙΘΕΤΑ

Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ

Β΄ ΚΛΙΣΗΣ

Θετικός
Συγκριτικός
Υπερθετικός
βquinquagesimus, a, um
(απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο)
βpaulus, a, um
βobvius, a, um
βposterus –a –um
βprope
βtrepidus –a –um

Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ

βmirabilis –is –e
βtristis –is –e


ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

suus, sua, suum (κτητ)

quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθ.)

qui, quae, quod (αναφορική)

ego(προσ)

is, ea, id (οριστ.)

hic, haec, hoc (δεικτ.)

 


ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

post

Hinc

quasi (παραβολικό)


Γραμματικές παρατηρήσεις

 

Χρονικές αντικαταστάσεις

εν.capitreceditestprorepitabditdiscurrensanimadvertit
πρτ.capiebatrecedebaterat prorepebatabdebat-animadvertebat
μελ.capietrecedeteritprorepetabdetdiscursurusanimadvertet
πρκ.cepitrecessitfuitprorepsitabdidit-animadvertit
υπρ.ceperatrecesseratfueratprorepseratabdiderat-animadverterat
σ.μ.ceperitrecesseritfueritprorepseritabdiderit-animadverterit

 

εν.adgnoscitsalutatadducitdeferturmorientem miseraturfit
πρτ.adgnoscebatsalutabatadducebatdeferebatur-miserabaturfiebat
μελ.adgnoscetsalutabitadducetdefereturmoriturummiserabiturfiet
πρκ.adgnovitsalutavitadduxitdelatus estmortuummiserata estfactus est
υπρ.adgnoveratsalutaveratadduxeratdelatus erat-miserata eratfactus erat
σ.μ.adgnoveritsalutaveritadduxeritdelatus erit-miserata eritfactus erit

 

Συντακτικές παρατηρήσεις

Χαρακτηρισμός δευτερευουσών προτάσεων

cui nomen est Hermaeum: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο in diaetam. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία cui. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει πραγματικό γεγονός. Συγκεκριμένα, με οριστική ενεστώτα επειδή αναφέρεται στο παρόν. Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο in diaetam

 

dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum. Εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει μόνο τον χρόνο. Συγκεκριμένα, με οριστική ενεστώτα αντί του αναμενόμενου παρατατικού (λατινισμός) γιατί δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα μια συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει η πράξη του ρήματος της κύριας πρότασης (delatus est). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας «Ab his in castra delatus est tristis et trepidus».

 

Ανάλυση μετοχής σε δευτερεύουσα πρόταση

Discurrens: Χρονική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο

▪  dum discurrit (dum + Οριστική Ενεστώτα. Μια συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη.)

▪  cum discurreret (ιστορικός cum + Υποτακτική Παρατατικού. Με βάση την Ακολουθία των Χρόνων, το Σύγχρονο στο Παρελθόν, δηλώνεται με Υποτ. Πρτ., όταν έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο: animadvertit: Οριστ. Παρακειμένου)

 

extractum: χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο

▪  postquam (is) extractus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)

▪  cum extractus esset (ιστορικός cum + Υποτ. Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, σύμφωνα με τους κανόνες της Ακολουθίας των Χρόνων, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο salutavit)

 

Exclusus: Χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: recesserat (ΥΠΕΡ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

→  postquam exclusus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)

→  cum exclusus esset (ιστορικός cum + Υποτ. Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, σύμφωνα με τους κανόνες της Ακολουθίας των Χρόνων, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο recesserat)

 

exterritus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: prorepsit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

▪  quod exterritus erat (Οριστική Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

▪  quod exterritus esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική/Υποθετική Αιτιολογία)

▪  cum exterritus esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Η αιτιολογία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας)

 

quasi moriturum: αιτιολογική μετοχή (υποκειμενικής αιτιολογίας), μέλλοντα, δηλώνει το υστερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου, οπότε θα τραπεί σε χρόνο μέλλοντα, ώστε να δηλωθεί το υστερόχρονο.

→  quod moriturus sit (υποτακτική μέλλοντα. Υποκειμενική/ υποθετική αιτιολογία)

Μετατροπή σύνταξης

 

Από ενεργητικήΣε παθητική σύνταξη
Claudius … imperium cepitA Claudio … imperium captum est
Discurrens miles pedes… animadvertitA milite discurrente pedes… animadversi sunt
Eum latentem adgnovit (ille)Is latens adgnitus est (ab illo)
Extractum imperatorem eum salutavitExtractus imperator is salutatus est (a milite)
Eum adduxit (miles)Is adductus est (a milite)
Από παθητικήΣε ενεργητική σύνταξη
Ab his… delatus est tristis et trepidusHi… (eum) detulerunt tristem et trepidum
Claudius imperator factus est (a senatu)Senatus Claudium imperatorem fecit