ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

3. Η ΑΡΧIΤΕΚΤΟΝIΚΗ ΤΩΝ ΚΛΑΣIΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Περιεχόμενα Α. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ 1. Η παλαιολιθική και η μεσολιθική εποχή 2. Νεολιθική εποχή Β. Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ 1. Οι λαοί και οι πολιτισμοί της Εγγύς Ανατολής 2. Κυκλαδικός Πολιτισμός 3. Ο Μινωικός Πολιτισμός 4. Η θρησκεία και η τέχνη των Μινωιτών 5. Ο Μυκηναϊκός Κόσμος 6. Μυκηναϊκή Θρησκεία και Τέχνη Γ. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1100 ΕΩΣ ΤΟ 800 π.Χ. 1. Οι μεταβατικοί χρόνοι 2. Η πολιτισμική αναγέννηση Δ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.Χ.) 1. Αποικιακή εξάπλωση 2. Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος 3. Η Σπάρτη 4. Αθήνα: από τη βασιλεία στην αριστοκρατία 5. Αθήνα: πορεία προς τη Δημοκρατία 6. Οι Πανελλήνιοι δεσμοί 7. Πέρσες και Έλληνες: δύο κόσμοι συγκρούονται 8. Η οριστική απομάκρυνση της περσικής επίθεσης 9. Τα γράμματα 10. Η Τέχνη Ε. Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.) 1. Η συμμαχία της Δήλου... 2. Το δημοκρατικό πολίτευμα... 3. Η λειτουργία του πολιτεύματος - Οι Λειτουργίες 4. Η συγκρότηση της αθηναϊκής... 5. Η διαδικασία της μόρφωσης... ΣΤ. ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 1. Αίτια και αφορμές του... 2. Η εκστρατεία στη Σικελία... 3. Η ηγεμονία της Σπάρτης... 4. Η κυριαρχία της Θήβας στην Ελλάδα Ζ. Η ΑΝΑΠΤYΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1. Το κράτος της Μακεδονίας 2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται 3. Αλέξανδρος. Η κατάκτηση της Ανατολής 4. Το έργο του Αλέξανδρου 5. Οι τύχες της Κύπρου Η. ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 1. Τα γράμματα 2. Οι τέχνες 3. Η αρχιτεκτονική των κλασικών χρόνων 4. Η γλυπτική και η ζωγραφική των κλασικών χρόνων Θ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ 1. Τα ελληνιστικά βασίλεια 2. Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο 3. Το ρωμαϊκό κράτος αποκτά μεγάλη δύναμη 4. Η υποταγή του ελληνικού κόσμου 5. Τα γράμματα και οι τέχνες... 6. Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός Ι. ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΟ ΒYΖΑΝΤΙΟ 1. Η ρωμαϊκή ειρήνη 2. Ο Χριστός και η διδασκαλία του... 3. Η διάδοση του Χριστιανισμού 4. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε κρίση 5. Κωνσταντίνος: η μεγάλη στροφή

Οδηγίες

Κατά τον 5^ο και 4^ο αιώνα π.Χ. σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο κτίζονται λαμπροί ναοί και δημόσια κτίρια –θόλοι, στοές, γυμνάσια, παλαίστρες, θέατρα– στον δωρικό και ιωνικό ρυθμό, που έχουν αποκτήσει τις ιδανικές αναλογίες. Την ίδια εποχή εφευρίσκεται και το κορινθιακό κιονόκρανο που μοιάζει με καλάθι περιτυλιγμένο από αγκάθια. Την κλασική εποχή το κορινθιακό κιονόκρανο, που θεωρείται εφεύρεση του γλύπτη Καλλίμαχου, εμφανίζεται στο εσωτερικό των κτιρίων.

Αρχαίος ελληνικός ναός, κορινθιακός ρυθμός

Πάνω στην Ακρόπολη της Αθήνας κτίζονται τα λαμπρότερα κλασικά κτίρια της αρχαιότητας, όπως τα Προπύλαια, η μεγαλοπρεπής δηλαδή είσοδος της Ακρόπολης. Ήταν κτισμένα με ένα σύνθετο σχέδιο του αρχιτέκτονα Μνησικλή που συνδύαζε κίονες του δωρικού και ιωνικού ρυθμού και είχε πέντε εισόδους για την πρόσβαση των πιστών και των ζώων που θα θυσιάζονταν στο ιερό. Από την κεντρική μεγάλη θύρα όπου οδηγούσε ένας επικλινής διάδρομος χωρίς σκαλοπάτια, θα περνούσε και το κατάρτι του πλοίου στο οποίο ήταν απλωμένος ο νεοΰφασμένος πέπλος της θεάς.

Την ίδια περίοδο, και με βάση το ίδιο εμπνευσμένο οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή και του πνευματικού και καλλιτεχνικού κύκλου του, κτίστηκε ο Παρθενώνας με αρχιτέκτονες τους Ικτίνο και Καλλικράτη. Ο δωρικός αυτός ναός, που συνδύαζε στο σχέδιό του και ιωνικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως η μεγάλη ζωφόρος με την παράσταση της πομπής των Παναθηναίων, αποτέλεσε το σήμα κατατεθέν της αθηναϊκής δημοκρατίας. Εκτός από το «κλασικό» αρχιτεκτονικό του σχέδιο, είναι ονομαστός και για τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμό του που φιλοτέχνησαν ο φίλος του Περικλή Φειδίας με τους μαθητές του και ένα πλήθος γλυπτών από όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Το οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή

Σε σχέδια του Καλλικράτη οικοδομήθηκε επίσης την ίδια εποχή στην Ακρόπολη ο ναός της Αθηνάς Νίκης, ένα κομψοτέχνημα ιωνικού ρυθμού, ενώ την ίδια εποχή κτίστηκε και το Ερέχθειο, επίσης σε ιωνικό ρυθμό. Αυτές οι αρχιτεκτονικές δημιουργίες αποτελούν κορυφαία έργα της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και η επιρροή τους στην αρχιτεκτονική των εποχών που ακολούθησαν μέχρι σήμερα ήταν κολοσσιαία.

Το θέατρο της Επιδαύρου. Είναι το καλύτερα διατηρημένο αρχαίο θέατρο στον ελλαδικό χώρο.
Κτίστηκε μάλλον στις αρχές του 3^ου αιώνα π.Χ. σε κλασικό σχέδιο.

Από τον 5ο αιώνα π.Χ. αρχίζουν να κτίζονται με λίθο και τα αρχαία θέατρα. Το πιο ονομαστό ανάμεσά τους είναι το θέατρο της Επιδαύρου, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και μας είναι γνωστό από τις παραστάσεις αρχαίων έργων που γίνονται κάθε καλοκαίρι. Τα αρχαία θέατρα είναι κτισμένα αμφιθεατρικά, στην πλαγιά ενός λόφου, όπου σχηματίζονται τα καθίσματα –το κοίλον– του θεάτρου που με οριζόντιους διαδρόμους – διαζώματα – διαιρούνταν σε δύο μέρη κατά το ύψος και με στενές σκάλες ακτινωτά σε κερκίδες. Οι διάδρομοι αυτοί ήταν απαραίτητοι για την ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση των θεατών, που μπορεί να ξεπερνούσαν και τις δέκα χιλιάδες. Απέναντι από το κοίλον, στο έδαφος, υπάρχει ο επίπεδος κυκλικός χώρος – η ορχήστρα –, όπου εμφανίζονταν οι πρωταγωνιστές των έργων και ο χορός. Πίσω της ακριβώς υπήρχε ένα απλό κτίσμα, η σκηνή, στη στέγη της οποίας εμφανίζονταν οι από μηχανής θεοί. Σε κιονοστοιχία που υπήρχε μπροστά στη σκηνή –στο προσκήνιο –, τοποθετούνταν ζωγραφισμένοι πίνακες που αποτελούσαν τα σκηνικά του θεάτρου, ενώ δεξιά και αριστερά σχηματίζονταν δύο μικροί χώροι, τα παρασκήνια, που δεν έχουν σχέση με τα σημερινά παρασκήνια. Στο θέατρο οδηγούσαν ιδιαίτερα διαμορφωμένες, εντυπωσιακές πύλες και διάδρομοι – οι πάροδοι.